1. TEMEL İLKELER VE BİLİMSEL BAKIŞ AÇISI
Yönetim Araştırmaları Dergisi hem nitelikli bilimsel bilginin kitlelere ulaştırıldığı bir kanal, hem de yeni düşüncelerin ve savların üretildiği bir okul olma özelliği taşımaktadır. Derginin birinci önceliği Türkiye’deki araştırmacıların Yönetim ve Organizasyon alanında özgün ve nitelikli çalışmalar ortaya koymalarına yardımcı olmaktır. Bilimsel çalışmaların niteliğinin saptanmasında ise değerlendiricilerin benimsemiş oldukları paradigma belirgin bir rol oynayabilir. Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin çizdiği çerçeve içerisinde nitelikli yayın: “Öncelikle bilim yapma kaygısıyla yola çıkılmış, kuramın önceliği esas alınarak kaleme alınmış, ontolojik ve epistemolojik titizliğe sahip çalışma” anlamına gelmektedir.
1.1. Araştırmacılar için Eşit Rekabet Koşulları Sağlamak Öğrenmenin genellikle iki yolla gerçekleştiği söylenebilir. Öncelikle insanlar, deneme ve yanılma yoluyla ihtiyaç duydukları bilgiye ulaşabilirler ya da gerekli bilgiyi doğrudan keşfedebilirler. Ancak bu yöntem çok fazla zaman ve çaba gerektirecektir. Bilginin daha az zahmetli bir biçimde elde edilebilmesi için sosyal etkileşime başvurulabilir. Kişi, bahsedilen maliyetlere bireysel olarak katlanmak yerine sosyal etkileşim yoluyla bilgiyi edinebilir. Diğerlerinin söyledikleri ve yaptıkları taklit edilerek öğrenme ihtiyacı giderilebilir. Taklit ederek, izleyerek ve inceleyerek öğrenme, sosyal hayatın bütün alanlarında halen geçerliliğini sürdürmektedir.
Sosyal öğrenme, doğrudan ya da dolaylı bir biçimde kişileri etkileyebilmektedir. Örgün eğitim kurumları içerisindeki eğitimciler, anlattıkları konuya ilişkin öznel görüşlerini hal ve hareketleriyle öğrencilere yansıtabilirler. Eğiticiden öğrenciye aktarılan bu dolaylı bilgiler bir yandan kişilerin gelişimine katkı sağlarken diğer yandan çeşitli önyargıların tohumlarını atabilir. Akademi içerisindeki öğrenme sürecinin de çok farklı işlediği söylenemez. Belirli bir lisansüstü eğitimi tamamlayan öğrenciler, bilim üretme ehliyetine sahip olmaktadırlar. Bu kişilerin üretecekleri bilimsel bilginin niteliği ise öğrenim sürecinde etkileşime girmiş oldukları sosyal bağlamla doğrudan ilişkilidir. Özellikle sosyal bilim alanlarında çalışan araştırmacıların zihinlerindeki niteliğe ilişkin ölçütler farklı olabilir. Mantıksal pozitivizmden etkilenen araştırmacılar için sosyal bilimleri psikoloji düzeyinde ele alan çalışmalar “nitelikli” olarak değerlendirilebilir. Bu doğrultuda çıkış noktası yöntemsel bireyciliğe dayanan, kuramsal desteği zayıf ancak görgülcülükle desteklenmiş çalışmalar, insanların zihninde “kabul gören” ve “istenen” araştırmalar olarak yer alabilirler. Referans çerçevesi mikro ve indirgemeci yaklaşımlarla biçimlenmiş araştırmacıları izleyen ve taklit eden öğrenciler ise benzer çalışmalar üretme yoluna gideceklerdir. Çünkü öğrencilerin içerisinde bulundukları bağlam, onların farklı epistemolojik ve ontolojik duruşları olan bilim insanlarına erişmelerini kısıtlayabilmektedir. Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin öncelikli ilkelerinden birisi, Türkiye’nin her köşesinde bulunan bilim insanı adaylarının nitelikli araştırmalara erişmesini sağlamaktır. Bu doğrultuda dergi, özenle seçilmiş “nitelikli” çalışmaları tüm Türkiye’deki okuyuculara ulaştırmaktadır. Derginin bir diğer önemli ilkesi, araştırmacılar için eşit rekabet koşulları yaratmaktır. Eşit rekabet koşulları yaratmanın ilk aşaması ise dil engelini ortadan kaldırmaktır. Dergi, yurt içinde olabildiğince çok araştırmacıya ulaşabilmek için Türkçe eserler yayınlamaktadır. Yayınlanan sayılar hem internet üzerinden erişime açılmaktadır hem de bütün Türkiye’deki üniversite kütüphanelerine ulaştırılmaktadır. Böylece ülkenin her bölgesinde bilim insanlarına, hem yurt içindeki hem de yurt dışındaki akranlarıyla eşit koşullarda rekabet etmelerini yardımcı olacak bir öğrenme okulu sağlanması amaçlanmaktadır.
1. 2. Yönetim Organizasyon Alanında Çalışan Araştırmacıları Bir Araya Getirmek İşletmecilik alanı çok sayıda alt disiplinden meydana gelmektedir. İşletmecilik çatısı altında pazarlama, üretim ve işlemler yönetimi, muhasebe-finans, yönetim ve organizasyon çalışma sahaları bulunmaktadır. Alanın çoklu yapısı ilk bakışta bir zenginlik olarak algılanabilir. Oysa, yönetim ve organizasyon dışındaki alanların uygulamaya ve iş dünyasına yönelik bakış açısı, bir yandan bilimci mantığı geriletirken diğer yandan yapılan işin epistemolojik ve ontolojik meşruiyetini yıpratabilmektedir. Yönetim ve organizasyon disiplinini diğer işletmecilik alanlarından ayırmak isteyen bir grup akademisyen, 1990’lı yılların başında bir araya gelerek Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi’ni kurmuşlardır. Herhangi bir üniversitenin tekelinde olmayan yeni oluşumun amacı, yalnızca yönetim ve örgüt alanında çalışan ve bilimci geleneği paylaşan bilim insanlarını bir araya getirerek bir bilgi edinme ve sınanma sahası yaratmaktır. Kongrenin gerçekleşmesi, Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin (YAD) oluşumunu yüreklendirmiş ve hızlandırmıştır. Dergi, kuruluşundan itibaren Ulusal Yönetim ve Organizasyon Kongresi’nin çizmiş olduğu çerçeve içerisinde çalışmalarını sürdürmektedir.
Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin (YAD) editörler kurulu üyeleri, yönetim ve örgüt alanında gerçekleştirilen bütün kongreleri ve sempozyumları yakından takip etmektedirler. Editörler, tüm Türkiye’den katılımcılarla gerçekleştirilen alana özgü bilimsel kongrelerin ve sempozyumların düzenlenmesine destek vermektedirler. Yeni oluşumların meydana getirilmesinde genç akademisyenlere rehberlik etmektedirler. Bununla birlikte editörler kurulu, derginin okuyucu kitlesinin Tüm Türkiye’ye yayılmasına yönelik çalışmalar gerçekleştirmektedirler. İnternetten erişimin yanı sıra derginin bütün sayıları ülke genelinde ücretsiz olarak üniversite kütüphanelerine dağıtılmaktadır. Talep üzerine derginin basılı bir kopyası ilgilenen öğrencilere ve akademisyenlere ulaştırılmaktadır. Dergi, birçok Yönetim ve Organizasyon Kongresi’nde tanıtım birimi kurmaktadır. Tanıtım birimlerinde derginin son sayısı ücretsiz olarak dağıtılarak genç akademisyenlere dergiye ve derginin çizgisine ilişkin bilgi verilmektedir.
2. ETİK ÖLÇÜTLER VE SORUMLULUKLAR
2.1.Cinsiyet ve Sosyal Sorumluluklar Derginin editörler ve hakem kurulu, verdikleri her karardan sorumludurlar. Makale sahiplerinin kişisel özelliklerine ilişkin (cinsiyet, yaş, din, üniversite) bilgiler kesinlikle hakemlere verilmez. Editör ve hakemler tarafından yapılan bütün değerlendirmeler yalnızca bilimsel ölçütlere dayanmaktadır. Hakemler, reddedilen ya da düzeltme istenen çalışmalara ilişkin detaylı bir rapor göndermektedirler. Hakemlerin kararlarını etkileyen bütün unsurlar gönderilen raporda açıkça belirtilmektedir. Bildiri sahipleri her türlü soru, görüş ve önerilerini istedikleri zaman dergi sekreterliğine gönderebilmektedirler. Yayınlanmayan makaleler ve bu makalelere ilişkin içerikler tamamen gizli tutulmaktadır.
2.2.Editörlere İlişkin Yayın Etiği Editörler, dergiye ilişkin etik ve yasal kurallara egemen olmalıdır. Baş editör, gönderilen makale içerisinde aşırma ve telif hakkı ihlali tespit ederse, karar vermeden önce editörler kuruluna danışmalıdır. Baş editör ve editörler kurulu üyeleri derginin bilimsel standartlarını korumakla yükümlüdürler. Kendilerinden istenen geri bildirimleri zamanında tamamlamalıdırlar. Baş editör, ön değerlendirme sürecinin sonucunda verdiği karara ilişkin detaylı bir rapor hazırlamalıdır. Raporun yazılma ve hakemlere gönderilme süreci on beş gün içerisinde bitirilmelidir. Derginin baş editörü makale değerlendirme sürecinin gizlilik içerisinde yürütülmesinden sorumludur. Akran değerlendirme süreci, baş editörün ve editörler kurulunun denetimi altında gerçekleşir. Akran denetiminden geçen ve hiçbir araştırma etiği ilkesini ihlal etmeyen çalışmalar yayınlanmak zorundadır. Editörler kurulu üyeleri temel araştırma alanı yönetim ve organizasyon olan bilim insanları arasından seçilmektedir. Bununla birlikte editör kurulu hiçbir üniversitenin tekelinde değildir. Baş editör, editörler kurulu üyelerinin çeşitliliğini sağlamak ve korumakla yükümlüdür. Çeşitli nedenlerden dolayı editörler kurulundan ayrılan akademisyenlerin yerine derginin koşullarına uygun yeni kişiler atamak baş editörün ve editörler kurulunun sorumluluğundadır.
2.3.Yazarlara İlişkin Yayın Etiği Araştırmacılar, veri toplama ve analiz sürecinde bilimsel etik kurallara uymak ile yükümlülerdir. Kişilere ve kurumlara ilişkin elde edilen kişisel bilgiler gizli tutulmalıdır. Yazarlar, araştırma bulgularında hiçbir etik dışı değişiklik yapmamalıdırlar. Gönderilen makalelerin kaynakçaları eksiksiz bir biçimde hazırlanmış olmalıdır. Metin içerisinde atıf verilen bütün çalışmalar kaynakça bölümünde sunulmalıdır. Dergi editörleri ve hakemler, yapılan araştırmaya ilişkin ham verileri görmek ve incelemek isteyebilirler. Araştırmacılar veri toplama ve analiz sürecinde kullandıkları bütün dokümanları sunmaya hazır olmalıdırlar. Yazarlardan araştırma verilerini beş yıl boyunca saklamaları beklenmektedir. Yapılan çalışma sponsor desteği ile gerçekleştirildiyse, ilgili kurum ve kuruluşlar çalışma içerisinde belirtilmelidir. Araştırma kapsamında çeşitli bilgisayar yazılımları ve ölçüm araçları kullanılırken, telif hakları göz ardı edilmemelidir. Gerekli izinleri almak, yazarların sorumluluğundadır. Yazarlar, makalenin yayınlanma süreci tamamlandıktan sonra herhangi bir hata ya da eksiklik fark ederlerse, derginin baş editörüne başvurmalıdırlar. Gerekli bilgilendirme yapıldıktan sonra makale üzerinde çeşitli değişiklikler ve düzeltmeler yapılabilir.
Yönetim Araştırmaları Dergisi’ne gönderilen makaleler, değerlendirme süreci tamamlanmadan başka hiçbir dergiye gönderilmemelidir. Gönderilen çalışma, tamamen özgün olmalıdır. Tamamı ya da belirli bölümleri başka dergilerde yayınlanmış çalışmalar, “kendinden aşırma” içerdikleri için doğrudan reddedilirler. Çalışma, akıcı ve düzgün bir dille yazılmalıdır. Metin içerisinde imla ve yazım kurallarına dikkat edilmelidir. Araştırmacılardan Türkçe’nin dilbilgisi kurallarına özen göstermeleri beklenmektedir. Yazar isimleri, yalnızca çalışmayı yürüten kişileri kapsamalıdır. Yazarlar, isim sıralamasını kendi aralarında belirlemelidirler. Makalede adı geçen yazarlar bütün değerlendirme sürecini ayrı ayrı takip etmelidirler.
2.4.Hakemlere İlişkin Yayın Etiği Hakemler yalnızca temel çalışma alanlarıyla ilgili makaleleri değerlendirebilirler. Değerlendirme süreci titizlikle yürütülmelidir. Hakemler, inceleme sürecini kendilerine verilen süreyi aşmadan tamamlamalıdırlar. Gönderilen çalışmanın Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin bilimsel ölçütlerine ve alana bakış açısına uygunluğu dikkate alınmalıdır. Değerlendirme süreci sonunda verilen karara ilişkin detaylı bir rapor yazılmalıdır. Tamamen yansız bir biçimde hazırlanmış olan rapor hem baş editöre hem de makalenin yazarlarına gönderilmelidir. Hazırlanan rapor içerisinde yazarları küçük düşürücü, aşağılayıcı ya da yaralayıcı ifadeler bulunmamalıdır. Yazılan rapor kolay anlaşılır ve yol gösterici olmalıdır. Gönderilen çalışma içerisinde bilimsel etik kurallarını zedeleyen içeriklere rastlandığında, derginin baş editörüyle iletişime geçilmelidir.
Hakemler kendilerine gönderilen çalışmaların gizliliğini korumakla yükümlüdürler. Araştırmanın yazarları ve baş editör hariç çalışmayı kimseye gösteremezler. Çalışma kapsamında kullanılan kaynaklar, hakemler tarafından detaylı bir biçimde incelenmelidir. Kaynakların doğruluğu ve çalışmanın özgünlüğü onaylamak hakemler sorumluluğundadır. Hakemlerin baş editör ve editörler kuruluyla yakın iletişim içerisinde olmaları gerekmektedir.
3. YAYIN SÜRECİNE İLİŞKİN ETİK KODLAR
Yönetim Araştırmaları Dergisi tamamen ücretsiz bir dergidir. Yazarlardan, okuyuculardan ya da editörler kurulundan kesinlikle ücret talep edilmemektedir. Dergi, faaliyetlerini Başkent Üniversitesi bünyesinde sürdürmektedir. Yönetim Araştırmaları Dergisi düzenli aralıklarla “özel sayı” çıkarmaktadır. Baş editör ve editörler kurulu, Yönetim ve Organizasyon alanından güncel ve köklü bir araştırma konusu seçmektedir. Editörler kurulu seçilen konuya ilişkin bir makale çağrısı metni hazırlar ve bu metin yönetim ve örgüt alanında çalışan araştırmacılara ulaştırılır. Bununla birlikte baş editör ve editörler kurulu, seçilen konuya ilişkin derinlemesine bilgi sahibi olan bir akademisyenden “özel sayıya giriş” metni hazırlamasını isterler. Böylece okuyucular seçilen konuyu ve seçilen konunun yerel bağlamdaki durumunu daha net kavrayabilirler. Hem özel sayılarda hem de diğer sayılarda dörtten fazla makaleye yer verilmemektedir.
Nitelikli bir bilimsel araştırmanın en önemli özelliği, çalışmanın bilimsel etik kurallar çerçevesinde yürütülmüş olmasıdır. Araştırmacılar çalışmanın başlangıcından, son aşamasına kadar gerçekleştirdikleri her adımda bilimsel etik kurallara uymalıdırlar. Omuzlarında topluma örnek olma sorumluluğunu taşıyan her bilim insanı, bilimsel etik kurallarını bilmekle, uygulamakla ve akranlarını denetlemekle yükümlüdür.
3. 1. Hakem Değerlendirmesi Yönetim Araştırmaları Dergisi’ne gönderilen makalelerin yayınlanabilmesinin ilk koşulu, çalışmanın hiçbir şekilde aşırma içermemesidir. Metin içerisinde yazarlara ait olmayan her türlü bilgi, yorum, veri ve çıkarım için kaynak verilmelidir. Yazarlar, geçmiş çalışmalarında elde ettikleri bir bulgudan ya da sonuçtan bahsederken de ilgili çalışmalarına atıf vermek zorundadırlar. Yönetim Araştırmaları Dergisi’nde kendisini tekrar eden çalışmalara yer verilmemektedir. Makale sahipleri çalışmalarının alana katkısını, yazılma amacını ve özgünlüğünü açıkça belirtmek zorundadırlar. Veri toplama sürecinde, araştırma bulgularında sahtecilik yapılmamalıdır. Çalışmaların araştırma yöntemi bölümünün son derece detaylı olması beklenmektedir. Bulgulara ilişkin istatistiksel bilgiler tam ve eksiksiz bir biçimde sunulmalıdır. Makale sahipleri veri toplama sürecinde elde ettikleri ancak araştırma dışında tuttukları anket ve mülakat verilerini de saklamak zorundadırlar. Editörler ve hakemler araştırma dışarısında tutulan verileri yakından incelemek isteyebilirler. Yazarlar bu verilerin neden analize sokulmadığını detaylı bir biçimde açıklamaya hazır bulunmalılardır.
Hakemler ve editörler aşırma kavramına ilişkin bütün kuralları (kaynak belirtilmeden yapılan aşırmalar / kaynak belirtilerek yapılan aşırmalar) bilmek durumundadırlar. Dergiye gönderilen çalışmalar öncelikle aşırma tespit programlarıyla incelenmektedir. Daha sonra hakemler, intihal tespit yazılımlarının açıklarını ve eksikliklerini göz önüne alarak gönderilen metnin bilimsel etik kurallara uygunluğunu tekrar kontrol etmektedirler. Son olarak editörler kurulu üyeleri sürekli bir biçimde yayınlanmış çalışmaların bilimsel etik kurallara uygunluğunu denetlerler.
3.2. Makale Gönderim Sürecine İlişkin Etik İlkeler Yönetim Araştırmaları Dergisi’ne gönderilen makalelerin değerlendirme süreci tamamen gizlilik içerisinde yürütülmektedir. Baş editör ve hakemler, bütün incelemelerini kendilerine verilen süre içerisinde tamamlamakla yükümlüdür. Bununla birlikte araştırmacılar da istenen düzeltmeleri kendilerine tanınan süre içerisinde bitirmek durumundadırlar. Makalede yazar olarak adı geçen her kişi, Yönetim Araştırmaları Dergisi’nin etik kurallarına uymakla yükümlüdür. Editörler ve hakemler gerektiğinde makalenin her bir yazarı ile iletişime geçmek isteyebilmektedirler. Hakemler ve baş editör gerekli gördüğü sayıda çok kapsamlı ya da az kapsamlı düzeltme talep edebilirler. Talep edilen düzeltmeler tam olarak gerçekleştirilmediği taktirde, gönderilen çalışmalar yayınlanma olanağına kavuşamazlar.
3.3. Etik İlkelerin İhlali Yönetim Araştırmaları Dergisi’ne gönderilen çalışmalarda herhangi bir “aşırma” tespit edildiğinde, makalenin tüm yazarları ve makaleyi inceleyen hakemler bu durumdan sorumlu tutulmaktadır. Yazarların ve hakemlerin sorumlulukları, yayın sürecinden sonra da geçerliliğini sürdürmektedir. Makale yazarları ve değerlendirici hakemler bu bilinçle hareket etmekle yükümlüdürler. Aşırma tespiti sonrası ilk olarak makale reddedilir. Editörler ve hakemler tarafından detaylı bir bilimsel etik ihlali ve aşırma raporu hazırlanır. Konuya ilişkin yasal sürecin başlatılması için Tübitak Araştırma ve Yayın Etiği Kurulu’na başvurulur. Etik ihlali kesinleştirildiğinde ise yasal yaptırım süreci başlatılır. İlgili yazarlar ve hakemlerin listesi Yükseköğretim Kurumu’na bildirilir.